Dydy traean o oedolion dros 16 oed yng Nghymru (33%) byth yn gwneud lle yn eu dydd i siarad am iechyd meddwl.

• Mae’r iechyd meddwl mwy na 8 ym mhob 10 (83%) o ymatebwyr yng Nghymru yn cael ei effeithio gan yr argyfwng costau byw.
• Mae'r gost o gael mynediad at gymorth trwy rwydweithiau cymdeithasol a gofodau cymunedol yn cael effaith negyddol sylweddol.
• Nod Diwrnod Amser i Siarad ar ddydd Iau 2 Chwefror yw sbarduno sgyrsiau am iechyd meddwl mewn cymunedau, ysgolion, cartrefi, gweithleoedd ac ar-lein.

Dydy traean o oedolion yng Nghymru a holwyd (33%) byth yn neilltuo amser yn ystod eu dydd i siarad am eu hiechyd meddwl. Mae'r argyfwng costau byw, ar ben effaith hirhoedlog y pandemig, yn effeithio ar allu pobl i wneud amser ar gyfer a rheoli eu hiechyd meddwl. Mae iechyd meddwl mwy nag wyth o bob deg (83%) yng Nghymru a holwyd wedi cael ei effeithio gan yr argyfwng costau byw.

Cynhaliwyd y pôl piniwn fel rhan o Ddiwrnod Amser i Siarad, sgwrs fwyaf y genedl am iechyd meddwl. Ei nod yw sbarduno miliynau o sgyrsiau am iechyd meddwl mewn cymunedau, ysgolion, cartrefi, gweithleoedd ac ar-lein.

Mae'n destun pryder bod bron i un o bob pump (18%) yng Nghymru hefyd yn dweud bod yr argyfwng costau byw yn lleihau pa mor aml maen nhw'n gallu gwneud amser i gael sgwrs am iechyd meddwl. Dywedodd dros hanner (55%) yr ymatebwyr hyn mai eu rheswm dros lai o sgyrsiau yw bod pawb yn ei chael hi'n anodd ar hyn o bryd a dydyn nhw ddim eisiau bod yn fwrn ar eraill.

Canfu ymchwil blaenorol gan Mind, Rethink Mental Illness a Co-op ar gyfer Diwrnod Amser i Siarad yn 2022 fod bron i hanner (44%) wedi dweud bod eu hiechyd meddwl wedi gwaethygu o ganlyniad i'r pandemig a bod 37 y cant yn beio pryderon am arian. Mae effaith gronnus Covid-19 a'r argyfwng costau byw yn cael effaith andwyol ar iechyd meddwl y genedl.

Mae gweithgareddau fel Diwrnod Amser i Siarad yn helpu, drwy ddarparu awgrymiadau ac adnoddau ar gyfer cael y sgyrsiau hynny. Yn ôl yr ymchwil ddiweddaraf yng Nghymru:

• Mae dau o bob pump o bobl (40%) yn dweud y byddai mwy o wybodaeth a dealltwriaeth o gwmpas iechyd meddwl yn ei gwneud hi'n haws siarad am iechyd meddwl.
• Byddai traean (33%) yn croesawu awgrymiadau i ddechrau sgwrs.
• Mae chwarter (26%) eisiau rhywun yn eu cymuned leol sydd â'r sgiliau i gynnig cymorth.

 Eto i gyd, mae'r argyfwng costau byw yn bygwth rhwystro ein gallu i barhau yn sylweddol gyda'r ffyrdd bob dydd rydyn ni'n gofalu am ein hiechyd meddwl fel arfer. Mae'r arolwg hefyd yn datgelu, o'r rhai yng Nghymru y mae'r argyfwng costau byw wedi achosi gostyngiad yn y ffordd maen nhw'n gwneud amser i gael sgwrs am eu hiechyd meddwl:

• Ni all bron i chwarter yr ymatebwyr (24%) fforddio gweithgareddau cymdeithasol sy'n eu helpu i gadw'n iach yn feddyliol.
• Mae un o bob pump (21%) yn gorfod gweithio oriau hirach felly does ganddyn nhw ddim yr amser.
• Yn syml, er syfrdanol, ni all 13% fforddio cysylltu â'u rhwydwaith cymorth i gael y sgyrsiau hyn (e.e. dros y ffôn, testun, cyfryngau cymdeithasol), sy'n dangos gwir effaith tlodi digidol.
• Gall 15% ddim fforddio teithio i'w rhwydweithiau cymorth arferol mewn cymunedau.

Ofnir y bydd effaith yr argyfwng costau byw ar ein hiechyd meddwl yn gwaethygu – mae tri o bob pump (63%) o’r ymatebwyr yng Nghymru lle y mae'r argyfwng costau byw eisoes wedi achosi gostyngiad yn y ffordd y maent yn gwneud amser i gael sgwrs am eu hiechyd meddwl, yn disgwyl i'w hiechyd meddwl barhau i waethygu o ganlyniad i'r argyfwng.

Caiff Diwrnod Amser i Siarad 2023 ei gynnal gan Mind and Rethink Mental Illness yn Lloegr, See Me gyda SAMH (Scottish Association for Mental Health) yn yr Alban, Inspire a Change Your Mind yng Ngogledd Iwerddon ac Amser i Newid Cymru. Mae'n cael ei ddarparu mewn partneriaeth â Co-op fel rhan o uchelgais a rennir i gyrraedd y rhai na fyddai fel arfer yn ymgysylltu â chymorth iechyd meddwl.

Mae Dominic, sy'n 39 oed ac o Gaerdydd, yn byw gydag iselder, gorbryder a PTSD ac yn trafod sut mae'r argyfwng costau byw wedi effeithio ar ei iechyd meddwl: "Mae'r argyfwng costau byw wedi effeithio'n aruthrol ar fy ngallu i ymdopi â fy nghyflyrau iechyd meddwl ac wedi ychwanegu atynt. Mae pryderon ariannol wedi fy arwain i roi'r gorau i brynu pethau fel llyfrau iechyd meddwl a tanysgrifio i bodlediadau iechyd meddwl gan fy mod i bellach yn poeni mwy nag erioed am gael digon o arian o'r neilltu i dalu fy miliau sydd ar gyrraedd. Os nad oes dim yn newid neu os nad oes help yn bodoli mwyach y bydd yn fy ngwthio ymhellach tuag at fynd yn sâl yn y pen draw. Ar hyn o bryd fy ngwaith, cwnsela a meddyginiaeth yw'r pethau sy'n cefnogi fy heriau â’m iechyd meddwl.

Y prif rwystrau sy'n fy wynebu yw'r stigma gwahanol sy'n amgylchynu iechyd meddwl. Mae angen i'r cywilydd tuag at iechyd meddwl sy'n digwydd yn y gymdeithas heddiw ddod i ben.

Cefais wybod y byddai'n rhaid aros 7 mis ar yr NHS i siarad â gweithiwr iechyd meddwl, ac oherwydd na allwn ofyn am driniaeth breifat, roeddwn yn ddigon ffodus i gael cefnogaeth ac arweiniad gan elusen iechyd meddwl Gymreig."

Dywedodd Lowri Wyn Jones, Rheolwraig Rhaglen Amser i Newid Cymru: "Yn anffodus, mae stigma yn dal i fod yn broblem ac mae pryderon y gallai'r argyfwng costau byw wneud hyn yn waeth. Dyma pam rydym yn annog pawb i ddefnyddio Diwrnod Amser i Siarad fel cyfle i chwalu rhwystrau a chael sgyrsiau real ac ystyrlon am iechyd meddwl."

Dywedodd Rebecca Birkbeck, Cyfarwyddwr Cymuned a Chyfranogiad Aelodau, Co-op: "Gydag argyfwng costau byw, a'r effeithiau parhaus yn sgil y pandemig, nid yw erioed wedi bod yn bwysicach i ni allu siarad am sut rydym yn teimlo – a gall creu cysylltiadau yn ein cymuned chwarae rhan allweddol yn hyn. Mae ein hymchwil yn dangos bod pumed o bobl yn dibynnu ar eu cymunedau am gefnogaeth, dyna pam rydym wedi bod yn gweithio mewn partneriaeth â Mind, Amser i Newid Cymru, SAMH, Inspire ac eraill i ddod â chymunedau ynghyd i roi hwb i sgyrsiau ar Ddiwrnod Amser i Siarad hwn."

Mae'r partneriaid yn cefnogi cymunedau ledled y DU i annog sgyrsiau iechyd meddwl drwy ddarparu adnoddau am ddim, gan gynnwys awgrymiadau ar sut i gael y sgwrs, a chynnal ymgyrch ymwybyddiaeth ledled y DU. Mae pob sgwrs yn bwysig ac mae pobl yn cael eu hannog i wneud amser yn ystod y dydd am sgwrs am iechyd meddwl. Boed hynny'n tecstio ffrind, yn sgwrsio â chydweithiwr neu gymydog, neu'n codi ymwybyddiaeth yn eich cymuned. Dyma gyfle i bob un ohonom siarad, i wrando, ac i newid bywydau.

Yn ogystal â chefnogi Diwrnod Amser i Siarad 2023, mae cydweithwyr, aelodau a chwsmeriaid Co-op wedi codi dros £8m ar gyfer Mind, y Scottish Association for Mental Health and Inspire. Mae'r bartneriaeth yn ariannu gwasanaethau lles meddyliol mewn dros 50 o gymunedau lleol ledled y DU. Mae dros 22,000 o bobl wedi derbyn cefnogaeth o'r gwasanaethau, hyd yn hyn.

Am wybodaeth am Ddiwrnod Amser i Siarad, gan gynnwys awgrymiadau ar ddechrau'r sgwrs, ewch i: https://www.timetochangewales.org.uk/cy/ymgyrchoedd/diwrnod-amser-siarad-2023/

 Dilynwch y sgwrs ar y cyfryngau cymdeithasol gan ddefnyddio #AmserISiarad.

-DIWEDD-

Nodiadau i'r golygydd:

Am fwy o wybodaeth, ystadegau cefndir a chyfweliadau gydag unrhyw un sy'n cael sylw yn y datganiad hwn i'r wasg neu astudiaethau achos, cysylltwch â Hanna Yusuf ar h.yusuf@timetochangewales.org.uk   

Ynglŷn â'r ymchwil

Cynhaliwyd arolwg gan Censuswide ar ran Mind gyda sampl o 5,236 o Ymatebwyr Cyffredinol rhwng 23.12.2022 - 03.01.2023. Yna, pwyswyd y data i gyd-fynd â chynrychiolaeth genedlaethol ar draws oedran, rhyw a rhanbarth. Mae Censuswide yn cadw at ac yn cyflogi aelodau o Gymdeithas Ymchwil y Farchnad sy'n seiliedig ar egwyddorion ESOMAR.

*Cynhaliwyd arolwg Amser i Siarad 2022 gan Censuswide ar ran Mind gyda sampl o 5,251 o Ymatebwyr Cyffredinol rhwng 30.12.2021 - 05.01.2022. Mae Censuswide yn cadw at ac yn cyflogi aelodau o Gymdeithas Ymchwil y Farchnad sy'n seiliedig ar egwyddorion ESOMAR.

Defnyddio delweddau

Mae casgliad o ddelweddau ar Unsplash a Getty Images y gellir eu defnyddio i gyd-fynd â straeon newyddion iechyd meddwl. Cynghorir newyddiadurwyr i gyfeirio at ganllawiau Unsplash a Getty Images a thelerau defnydd wrth lawrlwytho/prynu delweddau. Mae Getty Images yn cael ei dalu am wasanaeth, ond gellir lawrlwytho delweddau hefyd am ddim ar Unsplash.

Ynglŷn ag Amser i Ddiwrnod Siarad

Lansiwyd Diwrnod Amser i Siarad yn 2014 gan Time to Change, ymgyrch i roi diwedd ar stigma a gwahaniaethu ar sail iechyd meddwl, a gynhaliwyd gan Mind a Rethink Mental Illness.

Ynglŷn â'r partneriaid:

Mae Mind yn darparu cyngor a chefnogaeth i rymuso unrhyw un sy'n profi problem iechyd meddwl, ymgyrchoedd i wella gwasanaethau, codi ymwybyddiaeth a hyrwyddo dealltwriaeth. www.mind.org.uk 

Rethink Mental Illness yw'r elusen i bobl sydd wedi'u heffeithio'n ddifrifol gan salwch meddwl. Rydym yn darparu gwybodaeth a gwasanaethau arbenigol, ac yn ymgyrchu i wella bywydau pobl sy'n byw gyda salwch meddwl, eu teuluoedd, eu ffrindiau a'u gofalwyr. Mwy o wybodaeth yn rethink.org.

Mae'r Co-op yn un o gwmnïau cydweithredol defnyddwyr mwyaf y byd. Pan fydd Aelodau Co-op yn prynu cynhyrchion a gwasanaethau brand Co-op dethol, mae 2c am bob punt a wariwyd yn cael ei rhannu'n gyfartal rhwng y Gronfa Gymunedol Leol ar gyfer achosion lleol a'r Gronfa Partneriaethau Cymunedol, gan greu partneriaethau ac adnoddau i gefnogi cymunedau lleol ledled y DU.

Yn ogystal â chefnogi Diwrnod Amser i Siarad 2023, mae cydweithwyr, aelodau a chwsmeriaid Co-op wedi codi dros £8m ar gyfer Mind, y Scottish Association for Mental Health and Inspire. Mae'r bartneriaeth yn ariannu gwasanaethau lles meddyliol mewn dros 50 o gymunedau lleol ledled y DU. Mae dros 18,000 o bobl wedi cael cefnogaeth y gwasanaethau, hyd yma.

See Me yw rhaglen genedlaethol yr Alban i roi diwedd ar stigma a gwahaniaethu ar sail iechyd meddwl, gan alluogi pobl sy'n profi problemau iechyd meddwl i fyw bywydau bodlon. Mwy o wybodaeth yn www.seemescotland.org. Rheolir See Me gan SAMH (Scottish Association for Mental Health) a'r Sefydliad Iechyd Meddwl, ac fe'i hariannir gan Lywodraeth yr Alban.

Amser i Newid Cymru yw'r ymgyrch genedlaethol gyntaf sy'n canolbwyntio ar leihau'r stigma a'r gwahaniaethu a wynebir gan bobl â phroblemau iechyd meddwl yng Nghymru. Mae Time to Change Wales yn cael ei arwain gan ddwy o elusennau iechyd meddwl mwyaf blaenllaw Cymru, Adferiad Recovery a Mind Cymru, a'i ariannu gan Lywodraeth Cymru. Mwy o wybodaeth yn www.timetochangewales.org.uk/cy.

Mae Inspire yn elusen a menter gymdeithasol bob ynys ac mae ein nod yn lles i bawb. Rydym yn cydweithio â phobl sy'n byw gyda salwch meddwl, anabledd deallusol, awtistiaeth a dibyniaethau, gan sicrhau eu bod yn byw gydag urddas ac yn gwireddu eu llawn botensial. Rydym yn ymgyrchu i greu cymdeithas sy'n rhydd o stigma a gwahaniaethu, gyda diwylliant o dosturi sy'n canolbwyntio ar bobl a'u galluoedd. Mwy o wybodaeth am Inspire yn www.inspirewellbeing.org.

Change Your Mind yw ymgyrch ranbarthol Gogledd Iwerddon i fynd i'r afael â stigma a gwahaniaethu ynghylch iechyd meddwl. Fe'i hariannir gan Comic Relief ac mae'n rhaglen ar y cyd gan Inspire a'r Asiantaeth Iechyd Cyhoeddus. I gael rhagor o wybodaeth am waith Change Your Mind, ymgyrchoedd a chefnogaeth, ewch i www.changeyourmindni.org.