Anhwylderau gorbryder yw rhai o'r problemau iechyd meddwl mwyaf cyffredin, sy'n effeithio ar 16% o bobl yn y DU yn ôl Rethink Mental Illness. Er hyn, gellir eu camddeall a gall hyn achosi stigma a gwahaniaethu, a all ei gwneud yn llawer anoddach i bobl siarad yn agored am yr hyn y maent yn mynd drwyddo a cheisio'r help sydd ei angen arnynt. Gall gorbryder fod yn gyflwr parhaus neu gael ei sbarduno gan sefyllfaoedd penodol. Gall teimladau llethol achosi pyliau o banig hefyd.
Beth yw gorbryder?
I rai pobl, mae eu pryderon yn eu llethu i'r fath raddau fel eu bod yn cymryd drosodd eu bywydau. Mae symptomau gorbryder yn cynnwys anniddigrwydd neu bryder parhaus, teimlad o ofn, ac anawsterau gyda chanolbwyntio neu gysgu. Gall hefyd gynnwys symptomau corfforol fel crychguriadau'r galon, chwysu, tensiwn a phoen, anadlu'n drwm ac yn gyflym, pendro, llewygu, camdreuliad, poenau stumog, salwch a dolur rhydd. Mae rhai pobl yn encilio oddi wrth bobl eraill neu'n datblygu ffobiâu, meddyliau obsesiynol neu ymddygiad cymhellol.
Mae pyliau o banig yn digwydd pan fod ymateb arferol y corff i ofn, straen neu gyffro yn cael ei orliwio. Mae teimladau anorchfygol yn adeiladu'n gyflym, fel calon yn curo fel gordd, teimlo'n wan, chwysu, cryndod yn y cymalau, teimlo pwys, poenau yn y frest, anesmwythyd anadlu a theimlo eich bod yn colli rheolaeth.
Mae rhagor o wybodaeth am symptomau, triniaethau ac awgrymiadau ar gyfer ei reoli ar gael ar wefannau'r GIG, Rethink Mental Illness a Mind.
Y stigma sy'n gysylltiedig â gorbryder
Mae problemau iechyd meddwl yn gyffredin, ond mae bron i naw o bob deg o bobl sy'n wynebu problemau o'r fath yn dweud eu bod yn wynebu stigma a gwahaniaethu o ganlyniad i hynny. Gall y stigma a'r gwahaniaethu hwn fod yn un o'r rhannau anoddaf o'r profiad, oherwydd gall olygu colli cyfeillgarwch, cael eich ynysu, cael eich allgáu o weithgareddau, anawsterau o ran cael swydd a'i chadw, methu dod o hyd i help a phroses wella arafach. Yn yr un modd, gall stigma achosi i ni fod ofn siarad â'r bobl o'n cwmpas a all fod angen ein cymorth.
Does dim rhaid i bethau fod fel hyn. Mae siarad am iechyd meddwl yn dangos i rywun eich bod yn poeni amdanynt. Mae'n cynorthwyo'r broses wella ac yn aml caiff cyfeillgarwch ei gryfhau.
"Roedd fy ngorbryder yn cymryd drosodd ac yn achosi i mi osgoi llawer o sefyllfaoedd a allai amlygu fy salwch. Roeddwn yn sylweddoli bod iechyd meddwl yn salwch tebyg i unrhyw salwch arall, ond roedd y stigma negyddol a oedd yn gysylltiedig ag ef yn golygu y gallai siarad amdano ymysg pobl a oedd yn gyflym i feirniadu fod yn dasg frawychus.”
